Introductie
Verschillende vragen over uiteenlopende onderwerpen van diverse doelgroepen. Dat is de uitdagende en dagelijkse praktijk van wijkteams. Maar wat betekent dat voor de kennis – zowel de algemene als specifieke – waarover wijkteams moeten beschikken? Én hoe maken we ontbrekende kennis toegankelijk? Voor het beantwoorden van o.a. deze vragen zijn de kennisbouwstenen ontwikkeld.
De kennisbouwstenen zijn bedoeld voor professionals; wijkteammedewerkers, teamleiders en beleidsmedewerkers kunnen ermee werken en de kennis toepassen in hun eigen praktijk. Bijvoorbeeld als bruikbare hulpbron voor wijkteams bij (complexe) casussen of voor het verkrijgen van benodigde ingrediënten van een scholingsplan. Hiervoor is de bijbehorende handreiking ‘waarborgen en ontwikkelen van kennis binnen wijkteams’ ontwikkeld.
‘Er ligt nu een scholingsplan. Nu hebben we dit veel meer dan voorheen op teamniveau besproken en duidelijk gemaakt welke kennis er al is en welke nog nodig is. Heel zichtbaar werd dat we voor scholen en voor werk/inkomen maar één contactpersoon hebben. Hier moeten we allemaal wat van weten!’ – Medewerker sociaal team Molenlanden
Wijkteams komen in contact met veel verschillende doelgroepen. De doelgroepen waarmee het wijkteam het meest in aanraking komt zijn opgenomen in de kennisbouwstenen. Dit zijn kinderen en jongeren, ouderen, mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB), mensen die laaggeletterd zijn, mensen met een migratieachtergrond, lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en anderen (LHBTIQ+) en mensen met een chronische ziekte.
Ontstaansgeschiedenis
De ontwikkeling van de kennisbouwstenen is begonnen in de gemeente Amersfoort/regio Eemland met de ontwikkeling van kenniskaarten. Het team van ‘Integraal werken in de wijk’ heeft hier in 2016 een bijdrage aan geleverd en in 2017 is besloten om het initiatief uit te breiden naar een landelijk model de kennisbouwstenen.
De kennisbouwstenen zijn getoetst aan landelijk beschikbare kennis en zijn voorgelegd aan verschillende kennisinstituten, wijkteams en hun professionals. De bouwstenen worden regelmatig geüpdatet en aangevuld.
Doelen en bruikbaarheid
De kennisbouwstenen hebben meerdere doelen en toepassingsmogelijkheden.
Doelen:
- De vindbaarheid van relevante en betrouwbare kennisbronnen verbeteren.
- Up-to-date informatie over relevante doelgroepen verschaffen.
- Helderheid geven over generieke competenties.
- Overzicht bieden van de algemene en specifieke kennis waarover wijkteams (willen) beschikken.
- Duidelijkheid geven over de domeinen en doelgroepen waarop een wijkteam bevraagd kan worden.
Toepassingsmogelijkheden:
- Ondersteuning bij de inzet van beschikbare kennis, kennisontwikkeling en borging.
- Het gezamenlijk ontwikkelen van een scholingsplan.
- Afbakening van vragen die het wijkteam beantwoordt of waarvoor een specialist nodig is.
- Als naslagwerk met diverse kennisbronnen.
‘De kennisbouwstenen zijn makkelijk in gebruik en compleet van inhoud. Voor ons onderzoek met jeugdprofessionals in West-Brabant hebben wij het onderdeel ‘opvoeden en opgroeien’ veelvuldig geraadpleegd. Je bent verzekerd van de meest actuele beschikbare kennis en tools voor de jeugdprofessional. Het is fijn dat alles zo compact en gecomprimeerd op 1 plek te vinden is.’ – Eva Blaauw, docentonderzoeker.
Toelichting bouwstenen
De kennisbouwstenen zijn weergegeven in de vorm van een karrewiel. Professionals nemen hierin een centrale positie in. Het handelen van de professional is gericht op de inwoner met een (meervoudige) vraag of probleem. De inwoner staat daarom dichtbij de professional afgebeeld. Het vertrekpunt is dat iedere professional uit een wijkteam beschikt over generieke competenties. Deze staan in de cirkel rondom de professional en de doelgroepen. Specifieke kennisaspecten en kennisbronnen voor professionals staan gerangschikt onder de zeven kennisdomeinen.
Bij het beschrijven van de kennis waarover wijkteams (willen) beschikken, is gebruik gemaakt van het ‘T-shaped professional’-model. Uitgangspunt van dit model is dat de kennis bestaat uit (1) generieke competenties en (2) algemene en specifieke kennisaspecten op een bepaald kennisdomein. Wijkteams bestaan uit mensen met diverse, elkaar aanvullende expertise.
Er wordt onderscheid gemaakt in zeven kennisdomeinen, namelijk:
- lichamelijke gezondheid
- dagelijks functioneren
- inkomen
- participatie
- opvoeden en opgroeien
- veiligheid
- psychische gezondheid
Elk domein bevat drie typen kennis: algemene kennisaspecten die nodig zijn om te signaleren en een vraag te verhelderen, specifieke kennisaspecten die nodig zijn om mensen te ondersteunen en links naar informatieve documenten, websites en/of een e-learning. Samen vormen deze de kennisbouwstenen waarover een wijkteam kan beschikken. Het document is niet uitputtend; beoogd wordt om door toetsing in de praktijk de bouwstenen te blijven ontwikkelen.
Voor meer informatie over de bouwstenen of voor ondersteuning bij de toepassing ervan, kan contact worden opgenomen met: info@integraalwerkenindewijk.nl.
Of bekijk dit filmpje.
Suggesties?
Heb je suggesties voor aanvullingen van de kennisbouwstenen? Wij horen die graag. Mail die naar info@integraalwerkenindewijk.nl.